475 / 714
~a::íl:.
I l
I.
Adquod genm Caufa
pertineat exemplar,
417
Probam Ítc primo , quia etÍt forma informans,
&
mus
clfe
rerum _cffeltriccs rationes, frd cauÍa dliciens
exemplar codem nomine forma: appcllcmur rcipfa dl rano effcéh1x:ergo in ícmcntiaD. Dionyftj caufa
tamen valde differunt in modo caufandi,& plu[quam exemplaris dl cfficiens.
m¡teria, & forma: ergo confütuunr diuerfa caufarum
Confirmar hoc Diuus Aug11n.
9 .
de ciuitate Dei.
genera. Probo winorenl, quia forma informans in- cap.
i
i.
v_~i
a_ir, Angcli fanél:i cerdus temporalia.
triníece confümir effeétui;i formalem, cxcmpla vero
&
mutabiha
1íl~ noru~~ ,
quia corum principales
folum
[e
habcnr cxrrinfcce ad effcétum.
caufaseffeétnccs
in
verbo Dei ccmípici11nr, per quod
Secundo forma per generar1011em produéta'
&
faétus en rnundus' ibi cnirn de idreis loquitutí, Vt
forma , qua: en in generanre ,
&
efficienrer produ- ex fe p¡tet : ergo in Cenrcmia Diui Augu!t. idrea,
cit ditfernnt in ratione cauf'F ,
&
quia alrera excrin- Íeu cau
fa
excmplaris dl caufa effidens. ldern alfe•
fcca en , altera intrinícca diueríirnodc cauíanr, exem- rit cxprelfc
11.
de ciuirate. cap.
1
5.
horum vdli•
piar cnim folum proponitut oh oculos imirandum, giis inÍtflit Diuus Thomas, quod(ib.
7.
artic.
3,
forma vero inrrinfecc communicatur, & cornpoÍtcum vbi Ít inquit:Similimdo rei cognira: dtt-plicirer ell in
conll:iruit : ergo fnnr diuerfa: caufa:.
cognofcenre , vno modo licut caufata
a
re: alío
Tertio, quia ipfa formalis caufa eíl: qua:dam par- modo Ítcur caufa rei , vt paret in arrifice, qui co-
ticipatio cauire eurnplaris, ab ea cnim trahit ori- gnoÍcir attificiatú per illamformam per quarn ipCum
gincm qurecumque forma ram anificiosc.
produél:~, fac~r, ~~
quo infcnus inf,rt racionesidreales in menrc
quam
natur~lis ,
1lla enim ah arre produc1_rur
m~d~o
Dei
~xillentes
eílc efficaces ad
c~gnoícenda
lin–
exemplari crearo, ha:c
am~m
ab exemplanbus diui- gulana., quorum Íunr caufa effeétnx; ecce quemo- ·
nis : ergo cauía excmplaris rcduci non potell: ad do Deus caufat creaturarn cffeéliue quidcm per
aliarn.
ídreas : ergo ida:a
eíl
caufa effeét!ua creaturarum,
SECTIO
I
l.
Noflra {ententia ponitur.
l.
pRima conclufto. Ida:a eíl: vera caufa realis.
Probatur primo quia cffoétus per
Ce
pendet ah
id:za ; ell enim menfora arétefaél:i, curn ab habentc
idrearn conceptum feu imaginem imperfeétam rei
non
poilit
prod1re artefaltum perfeélum per fe lo–
qnendo:at vero habens conccprum perfeétum arce–
faél:i perfeél:e eriam illud conficere poreíl:quantum eíl:
ex
11i conceptus, Ít in!lrumcnra alía apta Ítnr,
&
víus
membrorum exercitatus, in eo opere arrificioÍO.
Probatur fecundo , quia caufa exempl'aris mouet
per modum direél:ionis realirer operanrcm ad
efli:–
él:urn : ergo crit
'ICta
caufa realis. Anteccdcns Ítc
probarur
m
omnibus agemibus per intelleél:um qui
per fe prt!!requirunrldream,
&
cau[am exernplarem,
a
qua dependcnr rcaliter in Cua operationc'
(j
enim
cognitionem reí , qua: idxa eíl: non haberet caufa
intdleél:ualis non producercr effeél:um : ergo effe–
él:us arrificialis.
&
ah inrelleéluali caura produélus
depender ah cxeroplari media morione illius : ergo
cíl: vere cffeél:as illius, & cxemplar vera caufa.
Terrio probacur dcclárando id ipfum, quia in ii!,
qua: per intelleél:um operantur , pet
fe
necelfa rlum
cíl: exemplar , vt rationabili modo poffim aétionem
foam indefinitam ad effeétum dirigere, nam cum
a
natura fua non Ítnt limitara ad determinatas for–
mas effeétibus tribuendas • Ítcut naruralia agcmia,
oportet vt íuo proprio ,
&
imelleétuali modo detcr–
mincntur , quamuis aurem quoad exercirium
fua:
aél:ionis determinentur per voluntatem, tamcn quoad
fpecificationem,
&
direél:ion~m
ducumur per inrel–
leél:um , ad hoc autem indigent propriis exemplari–
bus caliµm effcétuum , vt arrilici0fo ,
&
inrelleél:ua–
li
modo poffint tilos efficere , ira vr
Ít~e
talibus
l~reis,
fell exempb.ribus non polfet crcatura 1nrelleétualis ar–
tificiofo modo operari :ergo fine dubio caufa cxem–
plaris
el!:
vera ,
&
rcalis ratione huius influxus in
effeél:um.
Secunda conclulio. Cau(a exemplaris concurrir
J
ingenere cauía: efficieRcis ad effeétum arcificiofum
non aurero phyftce,& immcdiatl: influendo in illum,
fed dirigendo,& mouendo.
Probatur primo, quia Diuus Dionyftus
s
.cap.
5.
dediuinis nominibus Ítc ait: Exernplariaautem dici–
Jldelph. de P1ñafiel,Philof.T1m.
11.
íicut, quia Deus per omnipotenriam caufat effeétiuc,
omnipocentia ell cauía
efficiens~
Probacur etiam ex Arillotcle ha:c veritas, ipíc
cnim, lib.
7.
meraphyf. cap.
13.
íic ait: Q!!orno.
do ex fanirate fanitarem acciJn fieri ,
&
demum ex
domo , qua: t'ine materia eam, qua: haber mareriam;
ars enim mcdcndi,
&
a:dilicandi
di:
forma fanitatis,
&
domus.
Vbi aílerit ptimum, vt brnc ad verric
P.
Plubius.
quod externa Canitas ,
&
externa domus effeél:iuc
procedunt
a
fantitare ' qua: eíl: in mente medici,
&
a
domo' qua:
e(!:
in mente artilicis ' arqui fani–
tas in menre,
&
donms in intcllcltu artilicis Cunt
ida:a:,
&
cxempf:l\~s.
caufa : ergo id:i:a, (eu exel'lU'laris
caufa e!l caufa efficiens.
·
Smmdo air
1
Ari!lor11lcs: Facichs igirur,
l3c
vnde
conualefcendi mocus inclpit, Ít
ab
arre forma eíl: in
ahima, vbi principium
rnquil ;
vnde incipir morus
artificialis erre formam in anima per quam opera•
tur arrifcx: [ed forma in anima dl caufa eXemplaris:
ergo cau
fa
excmplaris elt ,
a
qua incipit morus, ac
proindc ca11Ca cfficiens.
Et
lib.
5.
mCtaphyftc. cap.
1.
aílignans differen–
tiam inrer caufas efficientcs per Ce ,
&
per accidens
aílerit alicer Polyclerum elfe cauíam llm\re , alicer
fiatuariurn , narn ille pcr accidens , quia accidit
llaruario .,quod íir Polyclerus , licur accidir , quod
lir
mulicus , ve! albus ; {ramárius vero ell: caufa
per
(e
per arrcrn quam vt ralis babet, íed ars non
el!: principium efficiens ílatnre lliÍt pcr ida:am eins
a
qua determinarur ac:I operandnm : ergo alfcrcns
Arifiorcles ílatuarium dfe caufam etliciemem per fe
fiarure,Cencit exemplar anis, quo medio operarúr con–
tinere cauíalitarem efficienccm.
Rat1onibuJ demonflratur.
P
Rinia
Ítt,
quia quando ahqua furrnalitas df'cl'lus ...
corrcfpondet alicui 1ationi confiituenri princi–
pium effeétiuum i11
aélu
ptimo talis ratio concurrit
ad idem effcél:nm, cflque caufa efliciens illius, Ced
ic\ cffeétu artificiali fonnalicas
~rtificij
cotrcfpondec
idrere ,Íeu cau[re cxemplari coníl:ituenti principium
e'ffoétiuum incclleétuale operis anilicialis, fell caufa:
efficienti intclleétualirer
!
ergo ida:a reu caufa exem–
plaris e!l caufa 'efliciens illius atriliciálís effcétus.
Maior e!l euidens, quia Ítmilitudo
obie~i,
Ceu re–
pra:Íentatio Ípeciei expreffa: éorrcfpóndet fpeciei im-
Q
q
prcfüe