Difputatiol V.
SeéHo
V
lll
Y3~
fic maior ;efpeétu
di~nioris
períonre. l'.t ide n
e(l:
de 1ncriro,&
fati~?aél:ione,
nam idem opus
faétum
a
pcrfonis inrequalibus in dignicate
ina:qualibus aflicirur pr:rm.iis. Exemplum op–
tinit1111 cíl:
e~ re~us
humams non remcre, fcd
prudcurer reíl:imaris , in milicia enim
m~i?ris
reíl:irnationis f1111r :r.qualcs labores, & v1g1hre
homims nobilis, quam vulgaris , v.g. lioíl:is
occiíio
a
plebcio milite foéta prremiacur con–
dignc alimenris qd viram conceffis ,
a
Mar–
chione vero,vd Duc;:e f;iél:a promercrur Regis
grariam,vel prxfeéturar¡i prouinci:c,a Princrpe
vero
f~él:a, merct~1r
focceffionem in rngnum;
&
in di[[rib11enqis inreqnalibus pra:miis
'el~
fpoliis ho(\lum fcruarur requaliras aric hn1eti–
Ü,
qua' coníiíl:ir in in:rqaalicace pr¡emiormn,
&
non cmn111inirur iniuíl:iria, neqt1e vitium
acc~prionis
perfonarum, fcd pocius diíl:ribu–
ticta iuíl:iri,1 , ve farcnmr
ompe~
f'hiloíophi
morales : ergo digniras pcrÍOnre
aug~c
di.
g11ic~1e1p
n1crici :
·~
idcm
c!i~cndmn
cíl: ¡le
farisfo?liPnC
\Jl1:Jl
•r~fpir
px dig11frnre facisfa.
c;ie11ci~
;
~
ra¡ip
~ft,quia
<Jig.l)icas pco:mij non
fumj¡ur
in
¡i¡cjjno ad aétiouen1
prre~isc
co11-
íjcjer~r;i111
,
(qcj
i11 orsline aíl
pecíon~m
,
n~m
ad q)Jl(iderandum quod prremit1¡11 (ic condi–
g1111n1,npn cíl: c9c¡íideranda
Col~
aél:io nude
fumpca,fed co'lliclerqnda cíl: porfona,cuius
e!l:
:¡étio; ?<que ideo coníiderandllm
eíl:,
an pra:–
mium
hqc
condig1rnm Ítr refpeél:u huius per–
fono:, críi prremium
íic
condignm11 refpeél:u
i\lius , il111d eJl praomium quod correfpcJ11det
f~o
merito : quod oprime explica< Eminen–
t1ffimus Lt1go cxe111plo -0ccommodo: Alicui,
v.g:dcberur pro
merc~de
obfequii viél:us ne–
cdhrius, íicuc communiccr dictlnt Theologi,
.Bencficiarium palío licirc ex beneficij fruéli–
bus accipere congrnam fllnenracioncm ;
mcnfura igicur cpngrure fuíl:cnrationis non eíl:
9bfoqlliun,1 ipfum focund¡m¡
fe
conliderarmn,
li:<l
in <;>rdine ad p.eríonam , nam id,quod eíl:
congrua
(pfier¡r~cio
refpeél:u vnius , porcíl:
dfc non congru,a
r~fpeélu
ahcrius , liccc ob–
fcquia linr :¡iqualia : rea
&
menfi."a ad,.,quara
c.o11pigniraci¡ pr.,mij non eíl: opus fccundmn
fo
con(id~r~cpm
,
(ed
in ordinc ad dignicaccm
pcrfo11¡;; ,
&
aofl imar-ionem illius, opus cnim
fol11m reqqiric praomium condignum
¡
quod
aur~m
pr.-l'millm diccndum
íir
c<'lndignum re–
{i>eél:\1
huius oper:¡n1is non fumicur ex opere
ipío fecu11¡lum
fo
coníideraco , fed in ordine
ad dignhaccm perfon:r.
Q[19d confirmacur ex dono , cuitlsjcondi·
gni{M
mcnllrrnnd;i eíl: ex olignicacc rccipicn–
tis ,
&
danris ,
&
ideo donum quod cffor
condi¡:num lude pcrfon:c,non cffcccondignú
alceti ,1pm diucrfum donum condignmn eíl:
rctp•~u
hominis plcbci ,
&
darum ab alio
homi11e eciam pleb<·io ,
&
diuerfum donum
ell
1=ondignum darum vni Regi ab alrero Re–
gc e ita
&
diucrfum prremium
en
condignum
rtfpel1:u ht1i1ts perfoo:i: operancis ,
&
diuer–
fom refpeél:u al!erius, menfurarur enim iux·
ca
digr¡irnr~m
maiorem , aur minorem per–
fonx operancis: qua: Olllnia, ve·dixi,fondan–
r¡1r
jp
prndenci reíl:imacionc omnium homi–
uum, q11ar :rfüruacio fundarur in
ipíi~
na·
tpris rcrum , atquc id¡:o poreíl: dici non
ío–
l1¡m moralis.
S.CdeC<iam naruralis , ctun naC·
~cur
ex
n~curali
inclinationc hominmn:
quod manifeíl:c explioacur ex dofinitionc,
ll¡:
racione
~uam
pofuic Ariíl:otelos ad cognof–
cendum 1us narnralc , 11am
S.Ethic c,7.
de6nit
ius namralo effc illud , quod vbique haber
eandcm vim ,
&
fondamr in naturis ipíarnm
rernm, cum enim res candcm nacuram. reti ...
ncat apud 9mnes , ideo ius quod fundarnr
in ea , ídem inuariabilicer cíl: apud omncs :
icaqua feoundum hanc fenccntiam Ariíl:ore–
lis , id quod eandcm vim
&
racionem haber
apud omnes, fundarnr in ipíis nacuris rcrum,
&
dicicur nacurale , fed quod fatisfallio
&
mericnm crefcant ex dignicatc pcrfona: faris–
facientis ,&merentis, &offenfaex dign··
tace perfonre offenf:r eamdem vim
hab.ecapud
omnes prudcnros : ergo fundacur in iplis na–
curis rcrum. Ratio aurem , ob quam graui–
u s offenfre fumamr ex dignirace pcrfonar,
cui fic offcnfa , eíl: quia quo dignior
~íl:
pcr–
fona , eo illi maior reuerentia debecur ,
&
ideo .nimia illi fuéla maior eft , quia rer
iniuriam collirur reucrenria illi debica.Dein·
de cum iniuria coníiíl:ac in quadam
inrequali~
tace
&
improp0rcionc períonali , quanco illa
inrequaliras
&
improporcio inccr pcrfonas
eíl:maior in ordine ad ipfam offenfam, ranr9
offcnfa grauior fit. Ac vero
e
conrra
facis~
fol1:io c0níinir iuexhibirione cuiufdam ho•
noris, honor autcm maigr cenfecur quo
a
digniore perfona exhibicus cíl: , quia honor,
ve ait Ariíl:oreles
1.E1hic.c.
¡.eft in honoran re,
&
ideo honorcxhibicus
a
pcrfona digniori,
fcilicer Pontífice, aut Rege pluris haberor,
Dcinde perfona facisfaciens fubdit fe ipfom
períonai offenfre , fccundum coram fuam
dignira1em ,
&
ideo digniras perfonre facis•
facienris veluci quredam forma dipnificat ip·
farn focisfafrionem : ergo negad non poreíl:
quod grauicas offcnfa: crefcic e:< dignirate
perÍOu:e offcnf;e compararre ad perfonam of–
fendcnccm ,
&
valor focisfaél:ionis
e'l
dipni•
tace pcrfona: Íatisfociencis.
Ex his igicur ad fupcrnaruralia afcenden- 188
do diccndurn ídem eíl: , qub fupernaruralia
non oppo¡rnnrm nacuris rernm, fcd id,quod
haber res naruralis in ocdine nacurali habct
res fopernarnralis in ordine fupernacurali ,
quod connac , nam ídem opus, faél:um ab ho-
mine graro eíl: fatisfaél:orium
&
merirorium
de condigno vir:e ammre, quod opus
(i
fie-
rer ab homine exiíl:cnccin pura narura,non
effcc meritoriurn de conwno vitre rerernre :
ergo cciam in ordinc fopcrnacurali quanci-
tas meriri
&
facisfaél:ionis pcnfocur ex dlgni•
cace pcríon:emcrecicis,
&
fatisfaciencis.
Dices qu<;>d digniras perfonre poteíl: au- 1·8?
gere d1gnirarem medci & fodsfal1:ionis vt
circumíl:ancia operis,
&
quacenus rcfundicur
in obieélllm ,
&
ideo qua1enus cognjta.
Sed conrra,dignicas períomt in ea rarione
qua en dignicas 'non fe haber ve circumnan-
r.9~
tia ex parte obicéli : ergo nulla cíl: folucio.
~ignita~
Probarur
anceced~ns~
cireumnanria
.qu~
fe
~;~r~f~pc~
habec ex parce ob1el1:1 , non auget d1gn1ca- naruralircr
temoperis in ordine ad meriiw,n ,
&
facisfo- non
fe
haber
él:ionem , niíi ve cognica: feddignicas perfo. •.1circumfüi·
na: ac!Jrnc incognica dignificar opus : ergo
"ª.C"
.Pª"'"
non eíl: circumnanria rcnens fe ex parce ob· obictb.
icél:i:maior eíl: communis Theologorum Cen·
c;emia,
&
id dicitur in
folu~iianc
, quam im-
pugnamos.
.\