0000747689

11.

Phyíica Difp. XI

Ve Caufa finali.

.dc

vctit.art.1.

qui~us

in locis

a~erit

caufali-

~uit a.c~ufa

in fuo

gencrc,qu~ ca~Íet

effeéhtm,

Ílul:

talit.ltcm finis effe ipíam aébonem agcnus, &

~on

ah-

tllud d1!hnguatue ahquornodo

111

rc1pfa ab dfell:11,fiue

quid c\1{hn

Uffi

ab i\l.a , Vt dicunt aduer[arij

e{Je

illam

tantum

eati?~C

qaatenuS CÓcipitUC Vt quo,& Vt quod¡

motionem mccaphoncam,vcrba D.Th.fic

habellt,

de qua re d1x1mus [upra agentes de call[ahtatc cau[z

Sicut influece cau[i;e!Iiciétis

agece,ita influcce cau•

c!Iicicnns,efi aumn cadem proportional1s eatio de fi–

la:

finahs

G(!:

appeti,íeu defidecaci opecarique grada fi-

nali,imo in hac eft quodarnmodo maior ratio, quia fi–

nis,& proptcr ipfum non ante

ope~ati,onem,kd m?~io ni~ i?~cc~um

uuíat non exifiés aé\11,fed tanturn obic–

volun:aus,non cíl: opcratio gralla finis, ncc appeuuo,

ébuc 1111mclleél:u.

fci.

d~!idedum

proptecillam,íed potius aliquid dinin•

Dices non cfse nece[sarium vt concur(us finalis cau- ;

ilum ab operauone habens

c;x

parte finis in ordine

fa:

realitcr cxiftat,quat1do ipía aél:u ca11[at,fcd fatis císe

ad voluntatem mouendacn,& alliciendam anteceden[-

ú cxil\at obicfüue.

t¡ue ad

op~rationem:eeg~

efi contea [ententiam

Th.

Sed contra,quia e[se obieGl:iuc tancum en cogno[ci¡

Dd nde

tll~

fententia cfi expre[sc contra Arinor. nam

at vero vt cau[a finalis aéh1 cau[et non en nccc!se con–

'Ph1loíophus innucnccis Cure doél:rina: locis ponit ,

curíum cins aélu cogitari,aur cognofci, íed íufficit co-

tollocat cauíalimcm finis in a6l:ione agcntis

met.

gitarc de bonitatc talis eaufre,

conucrfo quamuis

tcx.

his verbis, finis ccrtum moueri quidcm cuius

illc concutfos

lit

in c[sc obieéliuo ptr forcnalem , ac

gratia pee

aéHonem ¡iarct,quibus exprdlc aílecit non

expre[sam cogitationem de illo,& de cius conuenicn•

in aliquo amccedcntial\ionem ip(á, vti en motio illa

tia, id fatisnon

dl:,

vt dfcél:us ponamr in voluntate,

.6a:a

metaphorica fiél:a

adueCÍariÍs, amcccdenfque,

Vt pee

connat , quia fiante Cota illa cognítione po·

td aétioncm;ecgo ha:c [ententia ell: expec[sc contra

A.-

tell

voluntas non moueri, igitur lich cau[a finalis Íe–

riíl:.Gquidem ponit caufalitatem finis

111

ali quo prrece-

cundum [uum císe , aut

bonitat~m

fuam

fit

tamuin

den~e

aél:ionem non folum ordine,& proritate naturq,

obkél:iuc in intcllcél:u,tamen vt aéh1 cauíet,oportcr ve

fcd etiam prioritate temporis , & durationis, quia fieri

aél:ualis coneur[us eius in reipfa ponatur,quia hiccon–

CQnringit ,Yt expecie11tia patet,[a:pc voluncatcm ctiam

cutfus in re

11011

efi aliud

dependentia effeélus

[ua

cxcitatam

fine non moueri, ncqueopceari aut pro-

caufa,vt autemcau[a aél:u cau[ec oporret, vt cffcélus

emnpere in aél:um amoeis.

(

in eeipfa aél:u cau[ernr: ergo

quod dependeat

rea~

Probamrrationecontra illam fentcntiacn,

qui~

cum

liter a caufa: ergo ,

quod concurfus

élualis , [eu

fuiis

út

caufa realis,vt oprime notat P.Rub.& non sé-

quod ideen

c!t

depeuilentia aélualis in reipf.1 cxifia_t,

pcr Út aél:ucau[a pee aliquid reale nouum, & ab eo di-

non rantum in intclleél:u, imo hoc pofic.rius

cft

fiinélom debetconfümi aél:u cauía,

ideo cau[ali·

impminens, quia veto ha:c dependcntia huius cffe-

taseiusaliquid eealenouucnelfedebet,quodnuncha-

él:uHaufre finalisabilh folum conlifüt in intrin[eca

bcat duro en aél:u caufa '

prius

r.on

habebat dum

quadam habitudine ad talero cauíam ' qua: habitudo

aélu non cauíabat;fed nihil reale nouurn potell: pone-

in re ipfa cxil\ele poten, & tcrmirtari ad caufacn, vt

hrec

fcntentia vt explicarue

ConnimbriC ergo ncc

exiíl:entem tantum obicél:iuc in intelle.élu, inde efi;

vera effc porerit. Minorem !ic probo,vcl hoc eealc no-

quod poffü cau[a finalis aél:u caufare exill:ens tan–

nun'I eft in voluntatc

fine imprc[sum,vcl in ipfo fine,

tum obieél:iuc , non po{fit amero cauíare aél:u , ni–

impre[mn1 voluntati non admictirhrec [enccnna,quam

ú caufalitas eius exinat realitcr per habitudincm ad ipl

impugnamus;ícd nec poten e[se in ip[o line¡narn finis

fon cauíam obieél:iul: exificnren1.

dum aél:u excitatvoluntatcm nihil realc nouum hauet

Ali

ter hane caufalirarcm collocatam

irt

motione

prreter eíse cognicucn,pee quod en prre[ens voluntati, mctaphorica explicantalij Doél:ores dicentes pcr hanc

qnod en foladenocninatio extrin[eca,de qua euidcns ell motionem,aut excirationcm volútatis aliquid realeíal–

quod non

lit

cau alitas eius.

tsm iut(ntionale irnprimi volunta

fine,

in hac

dicas hoc nouum haberc ,

qua~

el\: exhibere

impreilione,!iue in re ip[a imprcfsa aéhonem volun-

propriam bonitatcm

volunta~i,&

eam

licerc,au\

at•

tatis prrecedente confiflerc caufalitatcm finis , Ícd

bree

tuhcrc ad fui amorem,quod antca non

r;i:ftabat.

fententia,& modusdefendendi in lrnnc modum oppu-

Contra,quia eodem modo rirocedit conrra hoc

ar•

gnacur.

gucnentum iam faél:ucn;nam tomrn hoc non

ell:

aliud,

Primo, qnia nullam aáignat tationem vniucrfolem

4r'

quam prrefcntia eius obieéliua nihil prorfus addens

Cu-

caufalitatis fit1alis, nam bonitas diuina fibi per intel-

pca bonitacem eius appreheníam,& ex conlcquéti

pr~-

lcél:um propofita ip[uin mouct ad operandum , & ni-

rer potentiam proxirnam caufandi:ergo non tfi aliquid

hilominus, motio

illa.

metapho rica , íeu fin is cauía.

reale nouum,per quod paflit

e[se

aélualís canía;proba-

litas non addi t, aut imprimit Deo aliquid phyficum,

rur coníequcntia, quía quov[que voluntas obiell:iuc

aut intentionalc

parte rei ipfum inclinaos ad

obie~

inuitata,& amaél:a elicit aél:um intentioni¡ nullum a-

él:um, ig itur modus ille diccndi vniueríalis non en,

él:ualem concmfocn adhibet finis, quare neque ante a-

nec fufficiens;fiquidem non competir Deo qui

opera~

tl:ionem potcrit efse caufa in aél:u fecundo; fed folú in

tur proptet füiern.

aél:u primo,quemadmodum neque

gens ex eo, quod

Re[

pondere tamen po[sunt huic argumento, ipíos

cll:

prrefens pa[so dicitur •éh1 cauía, [cd folumcnodo

per hunc modum dicendi folumexplicare peculiamn

operandum opceaturcicca idem pa[sum.

modum cau[andi fiuis in agentibus crearis.

Secundo,G przfentia obieél:iuafinis,pee quam exci·

Sed contra, quia hic modus dicendi oben rationi,

tat voluntatem ad [ui amorcm

eft

cau(alitu finis, cum

quia locumnon habet in agétibus

naturalibu~,qua:

ve.

poffit prreccdere aétú voJuntatis

nó

folü natura,Íed té-

opr:mmr propter fincm.1.oben petendo

his,num,

pore,vt comingít quando volútas,nori elicitaél:ú amo-

ea inclinatio phyfica, Ceu propenfio imemionalis re–

ris, vel illum fufpcndit pro aliquo tempore, íequitue

cepta in voluntate ab ip[a ctiam phyfice procedat,vd

d;iri cauíam aél:u fine effcél:u,& finalizare fincm dum , nó,G hoc íecundum affirmér, neccfse en ipram proce•

mhil gratia

cius

fit,quod pam efsc falíum,quaec rcpu-

dere ab apprchenfione;nam ab obieél:o procedere non

gnat cauíalitatcm finis pr:ccedere allioncm voluntatis.

potcfi,cum írepc non exillat,&

curo

Íempcr ab[cns lir:1

Confirmatur,quia in illa [cntentia hoc maxirnc dií- ' nulla vero motio rcalis realiter eman·arc porell: ab ob-

plicct,quod ip[um finern dicate[sc Cuam caufalitatcm;

icélo ab[enti, vel non exinemi , quod

hoc

farean~

!cu

~oncur[um

fuarn

aél:ucn,quiaconcurfus nunquá

tur;cogimus cos

cenced~re

rationcm forma1é cauíand1

tigmficat caufam ipfam;fcd atiquid,quod proximcpro-

finis cfsc apprehcnfionem,"luod ncc ipú cócedere

VO•

1unt!-..