0000747689

3So

Phyfica Difp.X.

tell tale accidcns

fupplcce ,

qnod debcret fa–

ccre Angclus,quia nul\o modo pote!\: ac proinde non

debct.

Clarius, in tua rententia inflrumcntum artilicialc

cfl prrecipuum analogamrn intcr ornnia inflrumcnta,

in quo ceni!Iimurn etl non potfc

elfo

inflrnmcnturn

hominis

horno non ctlct capax immediace produ-

• ccnd1 effoél:um principalem , cum ipfo infirurncnto

clcuando aél:ualiter illurn ad hoc,vt mediante tali clc–

uatiom: in(hurncr;itum atting.tt non folum di(politio–

nem, vcrum cti?m dfcétum principalitcr inccmum

cau

fa;

vnde h:rc ornuia inftrurnenra , quando horno

irnped1ms cll aliqua inlinnicate,vt vidcrc cfl in homi–

ne p3ralitico nullum motum localern operante, rer–

peél:u cuius inthumcnca, qux amea vcri: inflrumenta

erant non poffunt iam dici infirumenta, quia de–

licit in caufa principali virtus ad attingendurn

ef-

fellurn.

Vrgetur amplius¡materia prima non potefl habcre

aliquod inflrumenrnm ad prodacendurn, qaod vmutc

eius operctur,& effeél:iuc producat, quia ipía 1113cer1a

prima ex eo,quod non

lit

opcratiua non potcfl limul

curo íubflantia producere cffeél:urn íubtbnualem:crgo

non cfl infirumenmrn fubllantire,quia rerpeélu calc–

faél:ionis non cfl operaciua fobllamia: cum calor

ÍO–

lum íufficiat;frullra cnim liuóc pcr plura, qure polfunt

fieri per pauciora,& nihil operetur virrucc alccrius e–

fpcél:ucuius caufa principalis non habet poccflaccm

operandi

:ex

alio capitc non opcratur virtuce fubll:an–

t.i:c ipfam fubllantiam aél:ualicer adiumm

fuhflamia:

ergo nullo modo dl: opentiuum inflrumcntum, vt in–

flrumcnmm operando virtute cauÍa! principalis:crgo

tanmm quoad nomen,& vocem , & non in re danmr

inflrumenta;vnde ratio inflrnmenti, in veflra (cnren–

cia erit timlus,line re , & res de folo nomine vt e!l: li–

bmas,quam ponunc ha:retici,& Concilium Tlidenti–

num darnnat.

Vltimo,!icimpugno

~:ne

partern,quia multa

fu~t

inllrurnenta, qnre non d1Iponunt, nec producunt ah–

quid neceffatio pra:uiurn ad cffcél:urn principalitcr in–

rcntum,v.g.Phantafrna in ma fentemh ell inflrumé–

tum ad fpeciern intelligibilcm produccndam in intcl–

leél:u poílibili,& nihilominus,nihil difpo!irionis, aut

alicuius nccdfarij ad[peciem imprelfam producenda

in intdlcél:u przuic producir. ltem mallcus ell infiru–

menrurn artificiale ad ralem momm artilicialcm , &

pcnicillus etiam ad moturn pingendi licut colamus

admorum rcribendi;(ed neqnemalleus,neque penicil–

lus , ncqtte calamus produrnnt aliquid dil"ponons ad

mocú artilicis, quia licct aliqua vnél:io medio penicil–

lo1inceamcn difponens ad piél:urá necdfaria lit,n1hi–

lominus adhuc talis vnél:io linreaminis lit medio mo–

tu vario,& vitali indeterminato artiliciofoquc lito mo–

clo ad talem vnél:iontm,ad quem nulla pra:ccdit difpo–

fitio,imo non eodem penicillo,quo vngirur,aut delini–

tur linteamcnJed alio,qui linc prc;uia dirpolitione im–

mediatc,atringit rnotum illum artiliciofum, ad qucm

eíl inflrumentum,licm calamus,quo rcriba exarat li–

teras ell iníl:rnmentum ad ralem fcriptionem,& nihi–

lominus ante illam nilül pr:zuium producirur:ergo

fai–

cll folutio aduerfariorum.

Explicatur amplius', quia in [ccuri, aut Cerra aliií-

qnc vcris inll:rumcntis artium nulla videtur erre vis

cAiciens,quo fcindanr, cooperenturquc vna curo arte,

nili furtc grauitas,qua: quando forra fürfum mota fcin–

dit nihil cooperatur ' red potius impedit '

retar–

dar motum [urfum , folum vero cooperarur , quan–

do fcindit mota deorfum; rehqua autem vis ad agcn–

dum imprimitnr ei ab rtilice , aur ab alio eam mo-

llC'Jl[C.

De Potentia obedientidi.

Id quod in hunc modum oficndo;imprimis duri tics

qua: ell: in rerra,eo quod fcrrea

!ir

non cll: qualicas ef–

ÍlCléllS ,

fed reliflcns, quia namque durities fcrri plus

rc!illit, quam diuitics ligni impet ufque , ac vis im-·

prefla fcrr:r fuperat celinenriam,qua

dmiti~

ligni re–

liflit:indc cn,quod [erra fcindit lignum, duritic Cerra:

nihil agcnte,Íed fuperamcdumtax1t rtliflemiam, qua

<luritics ligni reliflebat ( id quod nccdfarium crar,ne

vis irnprclla forrre depellcret potius partes aferra' quá

ligno)

fola vi ab anilice imprclfa ícrrre depdlen–

te,ac extrahcme panes

ligni.D~iudc

forma fcrr:; quoad

dcmes illos non cll qualitas cfficiens' red !olum

111

fenut fci!Iioni quatenus vnufquifque dcns modicum,

quid attingit,quod facile fupcrarur

'vi im(mfla '

ob id facilc extrahimr;atque alío,

alio dente fucce–

deme fac1lius per parres extrahuntur ramenr.- 1!!a

lig-

ni , quam

vis

imprimeretur limul portiom

uu–

ximre.

. Dcnique acumcn tam fon::r,quam gladij,aut cuiof-

1 )

vis alterius inll:rumenti non cll qualiras effic1ens, lcd

folum in feruit Íciffioni quatenus,quo acurncn cfi ma–

ius,tanto mfirnmentum minorem partcm rti G:inden-

da: auingic, qua: proinde rninus relifiit fciilioni faci–

liufquc luperatur ab vi irnprcfla in infiruméto,quando

vcrum 111flrumcnturn e!\: obmfum attingit maiortm

par~crn

rei fcindendre,qua: proinde plus rcliflit d1ffici –

hu!quc fupcratur

vi 'quam agens imprdlit

mllru–

mcnto, eaque de caufa dtfficilius dlicirur fciffio : nen

ergo en necclfe inílrumcmo in erre vim proplÍJlll,

qua dirpolitioncm pra:uiam ad cffcél:um pnncipa-

hs agcntis nccdfariam opcremr , fcd futfic1t po–

tencia obcdienrialis ad conéurrendum limul , cum

caufa principali ad

cfü:él:um pnncipalitcr

imcn–

tum,

. Pr.ccipnl: , quia quando artifcx per (cm m Ccindit

lignum, vt illud modo aliquo 6guret

oó

folumfo1ma,

fcd etiam fciffio,qu:!! ad figurandum ordinatur ell ef–

fcél:us a:'tilicis,

artis , quippc curn ars non

fo!mn

modurn forma: inducendx,(cd etiam modum ícindcn–

di,vr illa inducamr pra:fcribir,quo

lit,

vtnon folum

forma,qua: in lignum inducimr,fed cciam fciílio ad

il–

lam induccndam

!ir

effeél:us principalis agentis,

cú

Ícrra nihil ad fciffioncm opelctur d1(polirrn(-, quod !ic

fciffionc prius efEicitur etiam,vt ad hoc, quod innru–

mcnturn aélionem principalis agentis partic1pet

ne–

ceffe non Jit,vt inllrumentum opc1ernr aliquid prius

difpolitiuc.

Conlirmatur, qnoniam nihil omnino,f.ue prreuium,

liuc !irnul, !iuc confequcns ell in cffdh1, quod

!ir

inflmmentu artificiali,& non ab artili<;c, quin potius,

vt iarn dixi,fciffio,ipfa forma qua: inducirur,

totus

vniucrfus dfeél:us,& en ab

amlic~.

(erra totalita–

te.cffcél:us,vt vocam, ab artilicequidcm vt ab agente

principali moucnte fcrram,

per impulfum eam ad

opus applicantc, &

fcrra tanquam abin!hurncnto;

ex quibus conéluditur non omnc inflrnrncntum opc–

rari aliquid pr:cuium, Vnde propria ratio inllrumenti

his,qua: pra:uic difponunc !'ºn con!iflit in produ–

étione prizuia: difpo!itionis,quia in hoc, vt Íll['fa pro–

bani,potius fe habent ranquam canfre principales,cum

ex propria natina,& proportionata virtute tales d1fpo–

íicioncs atcingant,fed in co,quod effcél:um fcu opcra–

tionem libi non debitam ex propria virtutc,

fofli–

cicntia prodncant.

~od

dupliciter porcll contingere,primo attingé-

dovltimum,& pra:cipuc intcnrum cffcél:um

caufa

principali, vt cum facramenra in mea Ícntenria verl:

producunt graciam attingendo illam immcdiacc ,

humanicas Chrifü immediatl: attingebar opera fuper–

namralia,

miraculofa immcdi3cl: in fe per fcipfom,

h:ic